Tết Hàn thực, hay còn gọi là ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch, là dịp lễ truyền thống mang đậm giá trị văn hóa tâm linh của người Việt. Đây không chỉ là thời điểm để dâng cúng tổ tiên mà còn là cơ hội để gia đình sum họp, tưởng nhớ những người đã khuất.
Mâm cỗ cúng Tết Hàn thực với bánh trôi và bánh chay
Ý Nghĩa Tết Hàn Thực Trong Văn Hóa Việt Nam
Tết Hàn thực được coi là một trong những phong tục lâu đời, thể hiện lòng thành kính đối với ông bà tổ tiên và các bậc tiền nhân. “Hàn thực” có nghĩa là “ăn đồ nguội”, nhắc nhở con cháu về sự giản dị và ý nghĩa sâu sắc của việc tri ân nguồn cội. Vào ngày này, mọi gia đình đều chuẩn bị mâm cỗ cúng thanh tịnh, bày tỏ lòng biết ơn đến những người đã khuất và cầu mong bình an cho gia đình.
Không chỉ dừng lại ở nghi thức cúng bái, Tết Hàn thực còn là dịp để gắn kết các thế hệ trong gia đình. Các thành viên cùng nhau làm bánh trôi, bánh chay – hai món ăn đặc trưng không thể thiếu trong ngày này – vừa tạo không khí ấm cúng, vừa giữ gìn nét đẹp văn hóa dân tộc.
Lễ Vật Không Thể Thiếu Trong Mâm Cỗ Tết Hàn Thực
Mâm cỗ cúng Tết Hàn thực thường bao gồm các lễ vật như hương, hoa tươi, trầu cau, trà quả và đặc biệt là bánh trôi, bánh chay. Số lượng bánh trôi và bánh chay thường là số lẻ (5 hoặc 3 bát), tượng trưng cho sự hài hòa giữa trời đất và lòng thành kính của con cháu.
Bánh trôi – hình tròn, trắng muốt – biểu trưng cho mặt trời, còn bánh chay – hình tròn, đựng trong nước đường – tượng trưng cho mặt trăng. Hai loại bánh này không chỉ là món ăn ngon mà còn chứa đựng ý nghĩa sâu sắc về sự đoàn viên và hạnh phúc gia đình.
Sau khi sắp xếp mâm cỗ cúng đầy đủ và chỉnh chu, gia chủ sẽ thắp hương, đọc văn khấn để mời tổ tiên về thụ hưởng lễ vật. Đây là khoảnh khắc thiêng liêng nhất trong ngày Tết Hàn thực.
Văn Khấn Truyền Thống Dành Cho Tết Hàn Thực
Dưới đây là bài văn khấn cổ truyền thường được sử dụng trong ngày Tết Hàn thực, trích từ cuốn “Văn khấn cổ truyền Việt Nam” do NXB Văn hóa Thông tin xuất bản:
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Con lạy chín phương trời, mười phương Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng thiên hậu thổ, chư vị tôn thần.
Con kính lạy ngài bản cảnh thành hoàng, ngài bản xứ thổ địa, ngài bản gia táo quân cùng chư vị tôn thần.
Con kính lạy cao tằng tổ khảo, cao tằng tổ tỷ, thúc bá, đệ huynh, cô di, tỷ muội họ nội họ ngoại.
Tín chủ chúng con là…
Ngụ tại…
Hôm nay là ngày 3.3 (âm lịch) gặp tiết Hàn Thực, tín chủ chúng con cảm nghĩ thâm ân trời đất, chư vị tôn thần, nhớ đức cù lao tiên tổ, thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, đốt nén tâm hương, dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài bản cảnh thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh thổ địa, ngài bản gia táo quân, ngũ phương, long mạch, tài thần giáng lâm trước án chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ tổ khảo, tổ tỷ, chư vị hương linh gia tiên nội ngoại họ… (họ của gia chủ) cúi xin thương xót cho con cháu giáng về chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị vong linh các vị tiền chủ, hậu chủ ngụ trong nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai âm hưởng, phù hộ cho toàn gia chúng con luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hòa thuận.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần). Gia đình quây quần làm bánh trôi bánh chay trong ngày Tết Hàn thực
Những Câu Hỏi Thường Gặp Về Tết Hàn Thực
1. Tết Hàn thực có nguồn gốc từ đâu?
Tết Hàn thực bắt nguồn từ Trung Quốc nhưng khi du nhập vào Việt Nam, nó đã được biến đổi để phù hợp với văn hóa và tín ngưỡng của người Việt. Ngày này không chỉ là dịp để cúng tổ tiên mà còn là thời điểm để giáo dục con cháu về lòng hiếu thảo và đạo lý uống nước nhớ nguồn.
2. Tại sao bánh trôi và bánh chay lại quan trọng trong Tết Hàn thực?
Bánh trôi và bánh chay mang ý nghĩa biểu trưng cho sự hài hòa giữa trời đất. Bánh trôi tượng trưng cho mặt trời, còn bánh chay tượng trưng cho mặt trăng. Việc làm và thưởng thức hai loại bánh này cũng giúp gia đình gắn kết hơn.
3. Cần lưu ý gì khi cúng Tết Hàn thực?
Khi cúng Tết Hàn thực, gia chủ cần chuẩn bị mâm cỗ cúng thanh tịnh, sạch sẽ. Sau khi thắp hương và đọc văn khấn, nên giữ không khí trang nghiêm để thể hiện lòng thành kính đối với tổ tiên.
Tổng Kết
Tết Hàn thực không chỉ là một phong tục truyền thống mà còn là dịp để mỗi người Việt Nam bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với tổ tiên và các bậc tiền nhân. Hãy dành thời gian để chuẩn bị mâm cỗ cúng tươm tất, đọc văn khấn thành tâm và cùng gia đình tận hưởng không khí ấm áp trong ngày lễ ý nghĩa này. Qua đó, chúng ta không chỉ gìn giữ được nét đẹp văn hóa dân tộc mà còn góp phần nuôi dưỡng tình cảm gia đình qua nhiều thế hệ.
© 2023 – 2025, Tin Tâm Linh. ( Theo : www.tintamlinh.com )