Hơn một thế kỷ trôi qua, xác ướp của bà Trần Thị Hiệu – một nữ quý tộc dưới triều đại nhà Nguyễn vẫn được bảo tồn nguyên vẹn tại Bảo tàng Lịch sử Việt Nam ở TP. HCM. Đây không chỉ là hiện vật quý giá mà còn là minh chứng sống động về kỹ thuật ướp xác và văn hóa mai táng thời phong kiến Việt Nam.
Vào năm 2006, các nhà khảo cổ học đã phát hiện một ngôi mộ cổ song táng tại khu vực xóm Củi, phường 8, quận 5, TP. HCM. Ngôi mộ được xây dựng chắc chắn với sự kết hợp độc đáo giữa vôi sống từ san hô, cát, mật đường mía và than hoạt tính. Trong đó, quan tài gỗ dài 2,2m, cao 50cm chứa xác ướp của một phụ nữ khoảng 60 tuổi, cao 1,52m trong trạng thái hoàn hảo, được bọc nhiều lớp vải và ngâm trong dung dịch màu nâu đỏ.
Sự nguyên vẹn của xác ướp được giải thích bởi lớp sơn đặc biệt giống hắc ín phủ bên ngoài quan tài. Lớp sơn này đã tạo ra môi trường kín, ngăn nước từ bên ngoài thẩm thấu vào đồng thời giữ cho các dược liệu bảo quản bên trong không bị thất thoát. Đặc biệt, các nhà khảo cổ còn tìm thấy lá triệu bằng lụa ghi lại tiểu sử người quá cố, giúp xác định danh tính là bà Trần Thị Hiệu – một quý tộc thời Nguyễn, mất khoảng năm 1868.
Các nghiên cứu chi tiết cho thấy xác ướp vẫn giữ được hầu hết các bộ phận cơ thể trong tình trạng tốt. Bà được chôn cất cùng nhiều đồ tùy táng quý giá như vòng chuỗi, nhẫn vàng, vải lụa cao cấp và đôi hài thêu hoa văn bằng chỉ vàng. Đặc biệt, chuỗi hạt bồ đề trên cổ xác ướp chứng tỏ bà là một tín đồ Phật giáo sùng đạo. Những hiện vật này phản ánh rõ nét địa vị xã hội và cuộc sống xa hoa của tầng lớp quý tộc thời bấy giờ.
Sau khi được khai quật, xác ướp đã được chuyển đến Bệnh viện Đại học Y Dược TP. HCM để nghiên cứu trước khi đưa về Bảo tàng Lịch sử Việt Nam trưng bày. Để đảm bảo việc bảo quản lâu dài, các chuyên gia y học thường xuyên kiểm tra và áp dụng các biện pháp bảo quản định kỳ. Hiện nay, xác ướp được trưng bày trong tủ kính cùng với 19 hiện vật gốc liên quan, bao gồm quần áo, đồ trang sức và các vật dụng cá nhân.
Bảo tàng Lịch sử Việt Nam tại số 2 Nguyễn Bỉnh Khiêm, phường Bến Nghé, Quận 1 không chỉ là nơi lưu giữ xác ướp quý tộc mà còn sở hữu hơn 30.000 hiện vật quý giá khác. Các phòng trưng bày được sắp xếp theo từng giai đoạn lịch sử, từ thời kỳ Ngô – Đinh – Tiền Lê – Lý đến thời kỳ Tây Sơn, Nguyễn và các nền văn hóa đặc trưng của miền Nam như văn hóa Óc Eo, văn hóa Chămpa, cũng như văn hóa các dân tộc Việt Nam.
Việc bảo tồn và trưng bày xác ướp bà Trần Thị Hiệu không chỉ có giá trị về mặt khảo cổ học mà còn góp phần quan trọng trong việc giáo dục lịch sử, văn hóa cho các thế hệ người Việt Nam và du khách quốc tế.
© 2011 – 2025, Tin Tâm Linh. ( Theo : www.tintamlinh.com )