Ác mộng, những giấc mơ đầy lo âu và sợ hãi, không chỉ là hiện tượng tâm lý mà còn gắn liền với nhiều tín ngưỡng dân gian. Từ thời cổ đại, con người đã tìm cách hóa giải ác mộng bằng các phương pháp tâm linh như bùa chú hoặc nghi lễ đặc biệt. Cùng khám phá nguồn gốc và ý nghĩa của những phong tục này trong văn hóa Việt Nam.
Ác mộng – Nỗi sợ hãi từ giấc mơ
Giấc mơ thường được chia thành hai loại: mộng lành và mộng dữ (ác mộng). Khi gặp ác mộng, con người thường rơi vào trạng thái hoang mang, lo lắng vì những hình ảnh đáng sợ xuất hiện trong giấc mơ. Các nhà nghiên cứu cho rằng ác mộng thường phản ánh trạng thái tâm lý bất ổn của con người khi thức. Những sự kiện đau thương như mất mát người thân, ly tán gia đình, tai nạn, hay bệnh tật có thể trở thành nguyên nhân gây ra ác mộng.
Trẻ em từ 3 đến 7 tuổi cũng dễ bị ác mộng do tác động từ môi trường xung quanh, chẳng hạn như bị la mắng hoặc đuổi đánh mà không thể phản kháng. Theo y học, ác mộng có thể xuất phát từ sự mất cân bằng âm dương trong cơ thể. Ví dụ, âm thịnh có thể dẫn đến mơ thấy lũ lụt, còn dương thịnh khiến con người mơ về hỏa hoạn. Để tránh ác mộng, cần điều chỉnh lại cuộc sống hàng ngày theo nguyên tắc “cái gì thịnh quá phải xả bớt, nếu thiếu thì bổ sung”.
Nguồn gốc và sức mạnh của bùa chú
Bùa chú, hay phù chú, là một công cụ tâm linh được sử dụng rộng rãi trong việc trừ khử ác mộng và trấn áp tà ma. Theo lịch sử Trung Hoa, bùa chú bắt nguồn từ tục làm phù trên cành đào, vốn được coi là biểu tượng của sự xua đuổi tà khí. Câu chuyện về hai vị thần Long và Viên đứng dưới gốc cây đào để giết chết quỷ dữ đã tạo nên niềm tin mạnh mẽ về khả năng trừ tà của cành đào.
Ban đầu, bùa chú được làm từ gỗ đào, khắc hình hai vị thần giữ cửa Thần Đồ và Úc Lũy, kèm theo các câu chú đơn giản. Tuy nhiên, qua thời gian, bùa chú dần trở nên phức tạp hơn với các biểu tượng huyền bí như Bát Quái và chữ Phạn. Những nét vẽ ngoằn ngoèo, khó hiểu được coi là mang sức mạnh phi thường, giúp tăng cường niềm tin của người sử dụng.
Để tăng tính linh thiêng, bùa chú thường được điểm thêm dấu triện son – biểu tượng của nguồn gốc uy tín. Sau khi hoàn thành, bùa chú sẽ được thầy cúng khai quang điểm nhãn, tức là thực hiện nghi lễ mời thần linh nhập vào bùa. Người sử dụng thường đeo bùa chú trong túi vải nhỏ có dây ngũ sắc trước khi đi ngủ để ngăn chặn ác mộng.
Lễ hội dân gian và tín ngưỡng thờ cúng
Ngoài bùa chú, các lễ hội dân gian cũng đóng vai trò quan trọng trong đời sống tâm linh của người Việt. Một trong những tín ngưỡng phổ biến nhất là thờ cúng sinh thực khí, biểu tượng của sự sinh sôi nảy nở. Đây là niềm mong mỏi ngàn đời của người nông nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh chiến tranh và thiên tai thường xuyên đe dọa sự tồn tại của cộng đồng.
A. Linga và Yôni – Biểu tượng của sự kết hợp âm dương
Người Chăm ở miền Trung Việt Nam tổ chức lễ hội Raja Prông để cầu mong may mắn và con cháu đầy đàn. Trong lễ hội, cặp Linga (biểu tượng nam) và Yôni (biểu tượng nữ) được sử dụng trong các nghi lễ múa hát mô phỏng sự giao hòa âm dương. Sau buổi lễ, Linga và Yôni được đặt ở những nơi linh thiêng như gò mối, nhằm xua đuổi tà ma và mang lại sự bình an cho làng xóm.
B. Nõ – Nường – Tín ngưỡng phồn thực của người Việt
Ở miền Bắc Việt Nam, tục múa “nõ nường” là một hình thức tín ngưỡng phồn thực độc đáo. Trong lễ hội, một thanh niên cầm chày gỗ (nõ) và một thiếu nữ cầm mo cau (nường) thực hiện các động tác mô phỏng sự giao hợp. Nếu chày chạm đúng đích, năm đó làng sẽ được mùa và sinh nhiều con cái. Hai vật này sau đó thường được tung ra cho dân làng cướp lấy để cầu tự.
Kết luận
Bùa chú và tín ngưỡng dân gian không chỉ là những phong tục mê tín dị đoan mà còn là phần không thể thiếu trong văn hóa tâm linh của người Việt. Chúng phản ánh khát vọng cháy bỏng về sự bình an, hạnh phúc và sinh sôi nảy nở. Dù xã hội hiện đại ngày càng phát triển, những giá trị văn hóa này vẫn tiếp tục được bảo tồn và phát huy, góp phần làm phong phú bản sắc dân tộc.
© 2012 – 2025, Tin Tâm Linh. ( Theo : www.tintamlinh.com )