Binh khí võ cổ truyền: Kiếm pháp

By Phi Kim Last updated Th11 21, 2024

Kiếm, được mệnh danh là “Vua của trăm binh khí có lưỡi”, đã xuất hiện từ thời xa xưa và mang trong mình nhiều tầng ý nghĩa. Không chỉ là vũ khí chiến đấu, kiếm còn là biểu tượng của quyền lực, địa vị, là pháp khí trong tôn giáo và vật trang sức thể hiện sự cao nhã. Bài viết này sẽ đưa bạn khám phá thế giới kiếm thuật, từ cấu tạo, kiếm pháp đến những câu chuyện kiếm đạo thấm đẫm triết lý Thiền tông.

Hình ảnh minh họa – Nguồn internet

Cấu Tạo và Kích Thước của Kiếm

Kiếm gồm hai phần chính: thân kiếm (lưỡi, sống, mũi) và cán kiếm (vành chắn, tay nắm, đốc kiếm). Ngoài ra còn có bao kiếm và tua kiếm. Kích thước kiếm không thống nhất, thường dao động từ 100-105cm, trường kiếm có thể dài đến 140cm. Trong võ thuật hiện đại, độ dài kiếm được quy định sao cho khi vận động viên cắp ngược kiếm thõng tay xuống, mũi kiếm chạm vành tai.

Kiếm Pháp trong Võ Thuật Cổ Truyền

Yếu quyết của người dùng kiếm là “Đơn đao khán thủ, Bảo kiếm khán đàm”, nghĩa là đánh giá trình độ người dùng kiếm qua sự phối hợp giữa tay không cầm kiếm và tay cầm kiếm, đặc biệt là vị trí tay “kiếm chỉ” so với “đàm kiếm” (phần từ vành chắn đến đốc kiếm). Kiếm pháp trong võ thuật cổ truyền Việt Nam rất đa dạng, có thể kể đến:

Áp: Đè kiếm.
Băng: Vạch kiếm.
Cách: Gạt kiếm.
Đề: Nâng kiếm.
Điểm: Đâm kiếm.
Đới: Đưa kiếm ngang.
Kích: Phóng kiếm nhanh.
Khuấy: Ngoáy kiếm xoay tròn.
Loang: Múa kiếm.
Phách: Chém kiếm xuống.
Sí: Giăng kiếm ngang vai.
Tiễn: Người và kiếm cùng lao tới.
Tiệt: Khảm, chặt kiếm.
Trừu: Kéo, cứa kiếm.

Yếu Chỉ và Phép Cầm Kiếm

Yếu chỉ kiếm thuật bao gồm: đầu óc trống không, co lưng thóp bụng, trầm vai buông chỏ, eo hông tự nhiên, khí xuống đan điền, buông lỏng toàn thân. Khi cầm kiếm, không nên nắm chặt mà dùng ngón cái, giữa và áp út nắm cán, ngón trỏ và út buông lỏng như cầm bút lông. Kiếm chỉ (tay không cầm kiếm) cũng rất quan trọng, hai ngón trỏ và giữa chụm lại chỉ thẳng, hỗ trợ sự cân bằng và linh hoạt trong kiếm pháp.

Đạo Dùng Kiếm và Triết Lý Thiền Tông

Đạo dùng kiếm không chỉ là kỹ thuật mà còn mang tinh thần triết lý Đông phương, đặc biệt là Thiền tông. Đó là sự biến hóa vô cùng, vạn kiếm quy nhất. Tuyệt kỹ kiếm pháp là “vô chiêu thắng hữu chiêu”, người và kiếm hòa làm một.

Chuyện Kiếm Đạo Thiền Tông

Hai câu chuyện kiếm đạo Thiền tông sau đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về triết lý này:

Thiền Sư Hakuin và Samurai: Câu chuyện về Thiền sư Hakuin và người lính Nobushige cho thấy sự giác ngộ có thể đến từ những tình huống bất ngờ nhất. Từ cơn giận dữ khi bị xúc phạm, Nobushige đã nhận ra bài học về thiên đường và địa ngục nằm ngay trong tâm mình.
Bakufu và Yukichi: Câu chuyện về Bakufu và Yukichi thể hiện sự tinh thông kiếm đạo ở mức độ cao nhất. Bakufu, một thiền sư, đã dùng gậy thiền điểm trúng tim Yukichi, một kiếm khách bậc thầy, ba lần liên tiếp. Bài học ở đây là khi tâm tĩnh lặng, không vướng bận, ta có thể nhìn thấu mọi thứ.

Kết Luận

Kiếm thuật không chỉ là võ công mà còn là một nghệ thuật, một triết lý sống. Việc tìm hiểu về kiếm thuật giúp chúng ta rèn luyện cả về thể chất lẫn tinh thần, hướng đến sự cân bằng và hài hòa trong cuộc sống. Hy vọng bài viết này đã mang đến cho bạn cái nhìn tổng quan về thế giới kiếm thuật, từ những kỹ thuật cơ bản đến những giá trị tâm linh sâu sắc.