Làng Đa Chất (Đại Xuyên, Phú Xuyên, Hà Nội), cách trung tâm thủ đô khoảng 40km, nổi tiếng với một dòng ngôn ngữ cổ bí ẩn, được người dân địa phương sử dụng như một phương tiện giao tiếp riêng. Liệu đây có phải là dấu tích của ngôn ngữ thời Văn Lang – Âu Lạc?
alt text
Ngôn ngữ độc đáo này đã thu hút sự chú ý của nhiều nhà nghiên cứu, với giả thuyết cho rằng nó là sự kết hợp giữa âm Nôm và âm Hán Việt, thậm chí có thể là tàn dư của ngôn ngữ thời kỳ dựng nước.
Vào làng cần… phiên dịch
Đa Chất nằm ở ngã ba sông Lương và sông Măng Giang (tên cổ sông Nhuệ), được xem là “anh cả” trong sáu làng của xã Đại Xuyên. Ngôi đình 500 năm tuổi của làng, một Di tích Quốc gia, là nơi các làng khác đến cúng tế trong ngày hội. Không gian yên bình của làng quê, cùng với hệ thống đình, chùa, miếu, mạo tạo nên một nét riêng biệt. Tuy nhiên, điều khiến Đa Chất thực sự khác biệt chính là ngôn ngữ riêng của người dân. Nếu không phải người địa phương, bạn sẽ cần một người phiên dịch!
alt text
Theo ông Nguyễn Văn Đoàn, thủ từ đình làng, việc sử dụng ngôn ngữ này là một lệ tục truyền thống, thể hiện sự tôn kính với tổ tiên. Ông chia sẻ rằng thứ ngôn ngữ này đã được truyền lại qua nhiều thế hệ, với vốn từ vựng phong phú, ít vay mượn từ bên ngoài. Người dân Đa Chất, nổi tiếng với nghề đóng cối, thường xuyên đi khắp nơi, và ngôn ngữ này giúp họ nhận ra đồng hương một cách dễ dàng.
Ngôn ngữ giàu hình ảnh và biểu cảm
Ngôn ngữ của người Đa Chất không chỉ phong phú về từ vựng mà còn rất giàu hình ảnh và biểu cảm. Ví dụ, từ “chóp bu” chỉ người có địa vị cao, từ “xấn xổ” chỉ hành động dùng sức mạnh, từ “bệt” chỉ nhà, từ “choáng” chỉ cái đẹp. Hệ thống số đếm cũng rất độc đáo: nhất, nhị, thâm, chớ, dâu,… lạp (mười), lái lạp (hai mươi),… bích (một trăm), bích rộng (một nghìn),… Ngay cả những vật dụng hiện đại cũng được gọi bằng ngôn ngữ riêng: sưỡn nhật (đồng hồ), sưỡn mỗ (ô tô), sưỡn trì (tàu thủy), sưỡn xì thiên (máy bay),…
Dấu tích ngôn ngữ Văn Lang – Âu Lạc?
Lệ làng quy định chỉ truyền ngôn ngữ này cho người trong làng, do đó, các làng lân cận không ai hiểu được. Nhiều giả thuyết được đưa ra, trong đó, giả thuyết cho rằng đây là ngôn ngữ cổ thời Văn Lang – Âu Lạc được nhiều người quan tâm. Một số từ ngữ hiện đại được cho là vay mượn hoặc biến đổi từ ngôn ngữ của người Đa Chất.
Theo ông Chu Huy (Hội viên Hội Ngôn ngữ Việt Nam) và Nguyễn Dấn (Hội viên Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam), ngôn ngữ này có sự kết hợp giữa âm Nôm và âm Hán Việt, âm thông dụng và âm ít dùng, âm nói tắt, âm nói gọn và âm dân dã. Truyền thuyết kể rằng, đình Đa Chất thờ Trung Thành Đại Vương (Thổ Lệnh Trưởng), tướng chỉ huy thủy quân thời Hùng Vương. Câu nói “Sinh Bạch Hạc, thác Ba Lương” liên quan đến sự tích của vị tướng này, có thể là một manh mối về nguồn gốc ngôn ngữ cổ tại Đa Chất.
Kết luận
Ngôn ngữ bí ẩn của làng Đa Chất là một di sản văn hóa quý giá, đặt ra nhiều câu hỏi cho các nhà nghiên cứu ngôn ngữ, lịch sử và khảo cổ. Liệu đây có phải là tàn dư của ngôn ngữ thời Văn Lang – Âu Lạc? Câu trả lời vẫn đang chờ đợi sự khám phá và nghiên cứu sâu hơn.
© 2012 – 2024, Tin Tâm Linh. ( Theo : www.tintamlinh.com )