Chiêm tinh học và thuật bói toán là những lĩnh vực đã ăn sâu vào đời sống văn hóa, tín ngưỡng của người Việt từ hàng ngàn năm nay. Những tri thức này không chỉ phản ánh cách con người xưa giải thích các hiện tượng tự nhiên mà còn minh chứng cho mối quan hệ lâu đời giữa Việt Nam và nền văn minh Trung Hoa. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về nguồn gốc, sự phát triển cũng như giá trị lịch sử của chiêm tinh học và thuật bói toán tại Việt Nam.
Bối cảnh lịch sử và ảnh hưởng từ văn hóa Trung Hoa
Việt Nam từng là một phần của Đế Quốc Nhà Hán (từ thế kỷ thứ 2 TCN), và chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ văn hóa Trung Hoa trong suốt nhiều thế kỷ. Sau khi giành độc lập vào thế kỷ thứ 10 SCN, Việt Nam vẫn duy trì hệ thống giáo dục và khảo thí dựa trên mô hình của triều đại nhà Tống (960-1279). Điều này dẫn đến việc các kinh sách chiêm tinh và bói toán Việt Nam chủ yếu xuất phát từ Trung Hoa, dù có những khác biệt nhỏ trong thực hành.
Bản đồ Hà Nội từ tập Hồng Đức Bản Đồ
Trong giai đoạn Pháp thuộc, chính sách thực dân đã dần xóa bỏ hệ thống chữ Hán-Nôm truyền thống, thay thế bằng chữ Quốc Ngữ. Điều này cùng với các chiến dịch bài trừ “mê tín dị đoan” sau năm 1945 đã khiến nhiều tài liệu quý về chiêm tinh học và bói toán bị thất truyền hoặc phá hủy.
Các cơ sở chiêm tinh và thiên văn học cổ đại
Ngay từ năm 1029, triều đình nhà Lý đã xây dựng các cơ sở quan sát thiên văn tại kinh đô Thăng Long (Hà Nội ngày nay). Một trong những công trình tiêu biểu là Phụng Thiên Điện, nơi đặt đồng hồ nước để theo dõi thời gian và quan sát các hiện tượng thiên văn. Đến thế kỷ 17, bản đồ thành Thăng Long còn ghi nhận hai cơ quan quan trọng liên quan đến thiên văn học:
- Ti Thiên Giám (司天監): Cơ quan giám sát các hiện tượng thiên văn
- Phụng Thiên Phủ (奉天府): Nơi thực hiện các nghi lễ thờ trời
Một lá số tử vi từ quyển Tử Vi Đẩu Số
Ba hệ thống chiêm tinh học chính
1. Hệ thống Thái Ất (太乙)
Hệ thống Thái Ất được sử dụng rộng rãi tại Trung Hoa từ thời nhà Đường (618-907) và tiếp tục ảnh hưởng đến Việt Nam. Tại Việt Nam, có hai tác phẩm nổi bật về Thái Ất:
- Thái Ất Dị Giản Lục (太乙易簡錄): Được cho là của Lê Quý Đôn (1726-1784)
- Thái Ất Thống Tông Bảo Giám (太乙統宗寶鑑): Một biến thể của tác phẩm Trung Hoa cùng tên
2. Hệ thống Kỳ Môn Độn Giáp (奇門遁甲)
Dù không phổ biến như Thái Ất, hệ thống này vẫn được ghi nhận qua hai tác phẩm:
- Độn Giáp Kỳ Môn (遁甲奇門)
- Tam Kỳ Bát Môn Độn Pháp (三奇八門遁法)
3. Hệ thống Lục Nhâm (六壬)
Đây là hệ thống được ưa chuộng nhất tại Việt Nam với nhiều tác phẩm quan trọng:
- Đại Lục Nhâm Đại Toàn (大六壬大全)
- Lục Nhâm Quốc Ngữ (六壬國語): Viết bằng chữ Nôm
- Tân San Lục Nhâm Đại Độn Bí Truyền (新刊六壬大遁秘傳)
Sự chuyển giao và bản địa hóa tri thức
Quá trình tiếp thu và phát triển chiêm tinh học tại Việt Nam không chỉ đơn thuần là sao chép từ Trung Hoa. Nhiều học giả Việt Nam đã biên soạn, chỉnh lý và sáng tạo dựa trên nền tảng tri thức sẵn có. Điển hình như trường hợp của Phùng Khắc Khoan (1528-1613), người được cho là đã dịch Yijing sang tiếng Việt và biên soạn nhiều tác phẩm về bói toán.
Kết luận
Chiêm tinh học và thuật bói toán tại Việt Nam là một phần quan trọng trong di sản văn hóa dân tộc. Mặc dù trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, những tri thức này vẫn còn lưu giữ được những giá trị độc đáo, phản ánh tư duy và thế giới quan của người Việt cổ đại. Việc nghiên cứu và bảo tồn những tài liệu này không chỉ góp phần hiểu rõ hơn về lịch sử khoa học Việt Nam mà còn giúp bảo vệ một phần quan trọng trong bản sắc văn hóa dân tộc.
Rương Ngọc Hạp – Biểu tượng của chiêm tinh học truyền thống
© 2023 – 2025, Tin Tâm Linh. ( Theo : www.tintamlinh.com )