Tư duy khởi nghiệp: Hướng tới hiệu quả và thành công bền vững

By Phi Kim On Th3 6, 2025

Tư Duy Khởi Nghiệp không chỉ là việc tạo ra ý tưởng kinh doanh mà còn là cách bạn vận dụng các nguyên tắc để biến ý tưởng đó thành hiện thực. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá khái niệm “Tư duy hướng tới hiệu quả” (Effectuation), một phương pháp tư duy được nghiên cứu bởi Saras Sarasvathy dựa trên phỏng vấn 27 CEO hàng đầu thế giới. Hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về những nguyên tắc quan trọng giúp người khởi nghiệp kiểm soát tương lai và đạt được thành công.

Tư duy khởi nghiệp là gì?

Tư Duy Khởi Nghiệp không đơn thuần là khả năng sáng tạo ý tưởng mới, mà còn bao gồm cách bạn ra quyết định trong bối cảnh bất định. Theo nghiên cứu của Saras Sarasvathy, 89% các CEO hàng đầu thế giới áp dụng phương pháp Effectuation – tư duy hướng tới hiệu quả thay vì tư duy hướng tới nguyên nhân truyền thống. Điều này đặc biệt hữu ích khi mọi thứ xung quanh thay đổi nhanh chóng và khó đoán định.

alt: Minh họa về mô hình Effectuation – tư duy khởi nghiệp hướng tới hiệu quả.

Nguyên tắc “Bird in hand”: Bắt đầu từ những gì bạn có

Nguyên tắc đầu tiên trong tư duy khởi nghiệp là “Bird in hand” – hãy bắt đầu từ những gì bạn đang có. Thay vì mơ về những cơ hội xa vời, hãy tận dụng nguồn lực sẵn có như kiến thức, kỹ năng, mối quan hệ và tài chính để xây dựng nền tảng vững chắc.

Ví dụ: Hoàng Hiếu Huy, một doanh nhân Việt Nam, đã tận dụng kinh nghiệm làm kế toán tại Úc để phát triển dịch vụ thuê ngoài cho các doanh nghiệp nhỏ. Anh sử dụng tiền tiết kiệm cá nhân, nhà ở làm văn phòng và tự mình quản lý mọi hoạt động ban đầu. Nhờ tư duy này, Huy đã xây dựng Tailored Accounts – một công ty kế toán thành công tại Úc.

Affordable loss: Giảm thiểu rủi ro bằng cách đặt mục tiêu vừa sức

Thay vì đầu tư lớn vào nghiên cứu thị trường hoặc quảng cáo, các doanh nhân theo tư duy Effectuation thường tập trung vào việc giảm thiểu chi phí thiệt hại. Họ thử nghiệm sản phẩm trực tiếp với khách hàng tiềm năng để nhận phản hồi ngay lập tức.

Ví dụ: Michelle Phan, một YouTuber gốc Việt nổi tiếng, đã bắt đầu sự nghiệp bằng cách quay video hướng dẫn trang điểm trên YouTube. Không cần ngân sách quảng cáo lớn, cô đã xây dựng kênh riêng và sau đó thành lập Ipsy – một công ty mỹ phẩm trị giá 120 triệu USD mỗi năm. Cô chứng minh rằng việc lắng nghe khách hàng và tối ưu hóa chi phí là chìa khóa thành công.

Patchwork quilt: Xây dựng mạng lưới đối tác chiến lược

Nguyên tắc “Patchwork quilt” nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hợp tác thay vì cạnh tranh. Các doanh nhân thành công thường biến khách hàng và đối thủ thành đối tác chiến lược, qua đó tạo ra giá trị chung và mở rộng thị trường.

Ví dụ: Steve Jobs từng thất bại trong việc đàm phán với Disney nhưng sau đó Pixar được Disney mua lại. Sự kiện này không chỉ mang lại lợi nhuận khổng lồ mà còn đưa Jobs trở thành cổ đông lớn nhất của Disney. Đây là minh chứng rõ ràng cho việc biến thách thức thành cơ hội thông qua tư duy hợp tác.

Lemonade: Biến khó khăn thành cơ hội

Nguyên tắc “Lemonade” dạy chúng ta cách nhìn nhận những tình huống bất ngờ như cơ hội để phát triển. Thay vì lo sợ trước khó khăn, hãy học cách thích nghi và sáng tạo giải pháp mới.

Ví dụ: Khi Steve Jobs bị buộc rời khỏi Apple – công ty mà ông sáng lập, ông đã thành lập NeXT và Pixar. Những bước đi này không chỉ giúp ông tái khẳng định vị thế mà còn tạo tiền đề cho sự trở lại đầy ngoạn mục tại Apple sau 10 năm.

Pilot in the plane: Bạn là người điều khiển tương lai

Cuối cùng, nguyên tắc “Pilot in the plane” khẳng định rằng bạn chính là người kiểm soát tương lai của mình. Thay vì dự đoán điều gì sẽ xảy ra, hãy hành động và tạo ra con đường riêng. Niềm tin vào khả năng của bản thân và tầm nhìn dài hạn sẽ giúp bạn vượt qua mọi thách thức.

Kết luận

Tư duy khởi nghiệp không phải là một công thức cố định mà là sự kết hợp linh hoạt giữa các nguyên tắc Effectuation. Bằng cách áp dụng những nguyên tắc như “Bird in hand”, “Affordable loss”, “Patchwork quilt”, “Lemonade” và “Pilot in the plane”, bạn có thể xây dựng một doanh nghiệp bền vững ngay cả trong bối cảnh đầy biến động. Hãy nhớ rằng, tương lai không phải là điều bạn chờ đợi, mà là điều bạn tạo ra.

Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về tư duy khởi nghiệp và ứng dụng nó vào thực tế, đừng ngần ngại chia sẻ câu chuyện của bạn hoặc liên hệ với Tin Tâm Linh để nhận tư vấn chuyên sâu.