Tiên Thiên Bát Quái là biểu tượng của sự định vị vũ trụ ban đầu, nơi mọi yếu tố còn ở dạng nguyên thể. Trong đó, các cặp quái như Đoài và Cấn tượng trưng cho sự hài hòa giữa núi và đầm, Ly và Khảm đại diện cho mối quan hệ không xung khắc giữa nước và lửa, hay Chấn và Tốn minh họa sự tương tác giữa sấm và gió. Đây chính là thời điểm khi mặt trời và mặt trăng bắt đầu xuất hiện, mang ánh sáng đến thế gian và tạo ra sự giao thoa giữa thủy hỏa để sinh vạn vật.
Hình ảnh mô tả mối quan hệ giữa các quái trong Tiên Thiên Bát Quái
Khi chuyển sang Hậu Thiên Bát Quái, vũ trụ đã bước vào giai đoạn phát triển hoàn chỉnh hơn. Lúc này, Thủy và Hỏa giao hòa trở thành nền tảng, với Khảm thủy nằm ở hướng chính Bắc và Ly hỏa tại hướng chính Nam. Ly được ví như mặt trời, còn Khảm tượng trưng cho mặt trăng. Sự kết hợp giữa Tiên Thiên Bát Quái và Lạc Thư giúp giải thích những quy luật tự nhiên thông qua ngũ hành, từ đó làm rõ ý nghĩa của vạn vật trong đời sống.
Trong Hậu Thiên Bát Quái, Càn thuộc Tây Bắc, mang hành Kim, có khả năng sinh Thủy. Điều này phản ánh hiện tượng mưa từ trời rơi xuống, nuôi dưỡng vạn vật. Theo lý Thiên Văn, bầu trời nghiêng về phía Tây Bắc, nơi trục này chỉ thẳng tới sao Bắc Thần. Chính sự vận động của Trái đất đã khiến các vì sao xoay quanh sao Bắc Thần, tạo nên sự ứng hợp tuyệt vời giữa hiện tượng thiên văn và tự nhiên.
Cấn Thổ, đại diện cho núi và đất cứng, giữ vai trò quan trọng trong việc tụ Thủy. Khi nước chảy từ núi cao xuống, gặp đất cứng sẽ ngưng tụ lại thành suối hoặc hồ. Do đó, Cấn được đặt ở hướng Đông Bắc, nơi Thổ sinh Thủy, thể hiện nguồn gốc của các dòng sông.
Biểu đồ minh họa mối quan hệ giữa ngũ hành và bát quái
Gió (Tốn) hỗ trợ lửa (Ly) cháy mạnh mẽ hơn, trong khi Khôn Thổ đóng vai trò nuôi dưỡng vạn vật. Khôn được coi là mẹ của đất, mang hành Thổ, đồng thời được Hỏa sinh ra để trở nên chắc chắn hơn. Vì vậy, Khôn nằm ở hướng Tây Nam, nơi Ly Hỏa sinh Khôn Thổ. Các quái khác cũng có sự đối ứng chặt chẽ: Chấn ở phương Đông, tượng trưng cho Mộc nhờ khí Âm Dương ma sát tạo ra sấm; Đoài ở phương Tây, nơi Kim được sinh ra từ mẹ Khôn Thổ.
Như vậy, Hậu Thiên Bát Quái của Văn Vương không chỉ làm rõ các hiện tượng tự nhiên mà còn giải thích quá trình hình thành vạn vật thông qua ngũ hành. Việc phối hợp Tiên Thiên Bát Quái với Lạc Thư giúp chúng ta hiểu sâu sắc hơn về sự cân bằng và chế hóa của vạn vật. Từ đây, có thể thấy rằng, từ Tiên Thiên Bát Quái sơ khai đến Hậu Thiên Bát Quái hoàn thiện, vũ trụ đã trải qua một hành trình phát triển đầy ý nghĩa.
© 2018 – 2025, Tin Tâm Linh. ( Theo : www.tintamlinh.com )