Quẻ Địa Sơn Khiêm trong Kinh Dịch là một quẻ mang ý nghĩa sâu sắc về sự khiêm nhường, kết hợp giữa hai yếu tố “Địa” (đất) và “Sơn” (núi). Trong đó, núi cao lại nằm dưới đất, biểu trưng cho người tài năng nhưng không kiêu ngạo, giàu có mà không khinh thường kẻ nghèo khó, quyền cao chức trọng nhưng vẫn giữ thái độ bình dị với mọi người. Để đạt được sự khiêm nhường thật sự, trước tiên con người cần phải giỏi giang, và để giỏi giang thì học tập và nỗ lực là điều không thể thiếu.
Người nghèo khổ, áo rách quần manh nếu nói đến chữ Khiêm sẽ dễ bị xem nhẹ. Người không tài năng hay địa vị thấp kém mà nhắc đến Khiêm cũng khó nhận được sự tôn trọng từ người khác. Khi chưa có gì trong tay, việc nói nhiều về sự Khiêm nhường đôi khi chỉ khiến người ta cảm thấy giả tạo hoặc xa rời thực tế. Vì thế, thay vì nói suông, những người đang ở giai đoạn khởi đầu cần tập trung vào phấn đấu, học hỏi và rèn luyện để vươn lên. Chỉ khi đã đạt được thành tựu nhất định, họ mới có thể hiểu rõ giá trị của sự Khiêm và áp dụng nó một cách chân thành.
alt
Núi cao tượng trưng cho Dương khí mạnh mẽ, luôn vươn lên không ngừng. Đất lại là nơi Âm khí tụ về, sẵn sàng tiếp nhận và dung hòa. Điều này phản ánh hành trình phát triển của mỗi cá nhân: khi còn trẻ, Dương khí dồi dào khiến con người ưa tranh đấu, đề cao cái tôi và khát khao khẳng định bản thân. Chính nhờ sự cạnh tranh và lòng quyết tâm, họ dần vươn lên, tích lũy kiến thức và kinh nghiệm. Đến khi đạt đỉnh cao về tài năng, danh vọng hay địa vị, họ mới đủ tỉnh táo để nhìn nhận lại bản thân, hiểu rõ hơn về cuộc sống và giác ngộ được bài học về sự Khiêm nhường. Núi tuy cao nhưng vẫn cúi mình gần gũi với đất, bởi lẽ chính đất là nền tảng nuôi dưỡng và nâng đỡ nó.
Người quân tử xưa nay không phải là những kẻ tầm thường, bất tài. Họ là những bậc hào kiệt, đại đức lưu danh sử sách, sở hữu tài năng xuất chúng và phẩm chất đạo đức đáng kính. Một người dù tài giỏi, địa vị cao nhưng vẫn giữ thái độ khiêm tốn mới xứng đáng được gọi là Quân tử. Ngược lại, người thấp kém mà tự nhận mình là Quân tử chẳng qua chỉ là phường hủ nho, tự ru ngủ bản thân bằng những lời sáo rỗng. Như hình ảnh con mèo nhìn bóng mình trong nước mà tưởng rằng mình là hổ, sự tự phụ mù quáng ấy chỉ dẫn đến thất bại và cô lập.
alt
Đạo lý không nằm ở những câu chữ khô khan trong sách vở, mà hiện diện trong quá trình giác ngộ kéo dài suốt cuộc đời. Đó là chặng đường đầy thử thách, đòi hỏi con người phải trải nghiệm, học hỏi và trưởng thành qua từng giai đoạn. Nếu bạn chưa có gì trong tay, đừng vội vàng nói nhiều về đạo lý. Thay vào đó, hãy bắt đầu bằng những bước đi nhỏ, kiên trì học hỏi và xây dựng nền tảng vững chắc. Khi đã đạt tới đỉnh cao và thấu hiểu cuộc đời, bạn sẽ tự nhiên giác ngộ được giá trị đích thực của sự Khiêm nhường – một phẩm chất quý báu giúp con người hòa hợp với thiên nhiên và xã hội.
© 2018 – 2025, Tin Tâm Linh. ( Theo : www.tintamlinh.com )